Powikłania po anginie - jakie mogą wystąpić u dorosłych i dzieci?

2019-09-13 13:13:08, Maciej Kowalczyk

Powikłania po anginie mogą być znacznie poważniejsze niż zapalenie ucha czy zatok. Zdarza się, że nieleczona angina kończy się gorączką reumatyczną lub kłębuszkowym zapaleniem nerek. I chociaż tego typu przypadki odnotowywane są raczej rzadko, warto o nich wiedzieć - przynajmniej po to, aby zyskać świadomość, jak ważne jest podjęcie właściwego leczenia i kontynuowanie go aż do czasu całkowitego wyzdrowienia.

Szansę na powikłania po anginie zmniejsza antybiotykoterapia

Kiedy angina jest leczona zgodnie z zaleceniami lekarza, powikłania zdarzają się naprawdę rzadko. Wdrożenie antybiotykoterapii przy anginie ropnej wywołanej zakażeniem bakterii paciorkowca Streptococcus pyogenes niemal całkowicie eliminuje ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta.

Paciorkowce ropotwórcze są w 100% wrażliwe na działanie penicyliny, dlatego też rekomenduje się, aby chorych na bakteryjne zapalenie gardła leczyć przede wszystkim fenoksymetylopenicyliną przez 10 dni. Przy podawaniu tego antybiotyku dwa razy dziennie powinno się stosować wysoką dawkę leku:

  • u dzieci <40 kg 150-200 tys. j.m./kg masy ciała;
  • u dorosłych 3 mln j.m.

Możliwe jest także w razie konieczności rozbicie dawki penicyliny na 3-4 porcje i, jak podają badania, tego typu zmiany nie powinny obniżyć skuteczności terapii. Antybiotykoterapia to dziś standardowe postępowanie przy leczeniu zakażeń bakteryjnych. Dzięki niej skraca się czas trwania choroby, okres zarażania, redukuje się nosicielstwo i co równie ważne - zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań. Chociaż nie wydaje się, aby antybiotykoterapia w znaczący sposób wpływała na częstotliwość zachorowań na kłębuszkowe zapalenie nerek, z całą pewnością stosowanie penicyliny podczas anginy ropnej prawie całkowicie znosi prawdopodobieństwo rozwoju zakażenia w kierunku zapalenia ucha, zatok czy też wystąpienia ropni okołomigdałkowych i gorączki reumatycznej.

Powikłania po anginie zaczynają się od lokalnego stanu zapalnego

Penicylina, a także cefadroksyl czy antybiotyki z grupy makrolidów są skuteczne w leczeniu anginy ropnej i zmniejszaniu ryzyka powikłań, ale mogą zadziałać jedynie, gdy przyjmuje się je zgodnie z zaleceniami - do ostatniej dawki. Dziś jest już pewne, że skracanie antybiotykoterapii negatywnie wpływa nie tylko na przebieg choroby, lecz także eradykację, czyli jej zwalczanie w wymiarze globalnym. Nieodpowiednie zażywanie antybiotyków sprawia, że patogen staje się odporny na dany lek i w pewnym momencie może okazać się niezniszczalny. Podobnie działa również bezpodstawne wdrożenia antybiotykoterapii przy infekcjach wirusowych, w tym także anginy.

Antybiotyki nie działają na wirusy, dlatego też nie będą miały żadnego wpływu na przebieg anginy wywołanej przez rhino- czy adenowirusy. Taki typ zakażeń ma charakter samoograniczający się - organizm sam musi pozbyć się chorobotwórczych drobnoustrojów, ale można go wspomagać, stosując leczenie objawowe i prowadząc na czas choroby oszczędzający tryb życia. Jeśli z jakichś powodów układ immunologiczny nie jest w stanie zwalczyć zakażenia wirusowego, może ono doprowadzić do pojawienia się powikłań. Najczęściej są to nadbakteryjne stany zapalne zlokalizowane w uchu środkowym, zatokach przynosowych lub węzłach chłonnych. Zdarza się również, że zakażenie rozprzestrzenia się w obrębie błony śluzowej gardła, prowadząc do powstania ropni okołomigdałkowych, dla których charakterystycznym objawem jest jednostronny ból twarzy promieniujący w stronę ucha, wysoka gorączka, szczękościsk i stłumienie głosu.

Zdecydowanie rzadziej w konsekwencji niedoleczonej czy nieleczonej anginy dochodzi do zapalenia płuc. Podobnie jest z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych oraz zespołem wstrząsu toksycznego. O ile przy leczeniu anginy wirusowej nie stosuje się antybiotykoterapii, o tyle przy jej powikłaniach tego typu leczenie zwykle okazuje się niezbędne.

Wczesne, ropne powikłania po anginie:

  • zapalenie ucha środkowego,
  • zapalenie zatok,
  • zapalenie szyjnych węzłów chłonnych,
  • ropień okołomigdałkowy,
  • zapalenie płuc,
  • zapalenie wsierdzia,
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
  • zespół wstrząsu toksycznego.

Późne powikłania po anginie są zwykle bardzo poważne

Jednym z najgroźniejszych powikłań anginy ropnej u dzieci jest gorączka reumatyczna. Wywołują ją szczepy paciorkowca beta-hemolizującego typu A, które atakują cały układ immunologiczny. W efekcie zakażeniu ulega tkanka łączna, a na naczyniach krwionośnych pojawiają się tzw. guzki Aschoffa. Gorączka reumatyczna objawia się bardzo dotkliwym bólem stawów, pląsawicą Sydenhama, rumieniem brzeżnym, zapaleniem serca. Uznaje się, że to jedna z głównych przyczyn wystąpienia nabytych wad serca u dzieci. To bardzo poważne powikłanie, na które najbardziej narażone są dzieci pomiędzy 10. a 12. rokiem życia. W ostatnim czasie, głównie za sprawą sukcesu antybiotykoterapii, odsetek pacjentów z gorączką reumatyczną będącą powikłaniem po anginie wynosi od zaledwie 0,3% do 3% chorych na bakteryjne zapalenie gardła i migdałków podniebiennych.

Podobnie jak gorączka reumatyczna, innym powikłaniem anginy o podłożu autoimmunologicznym jest kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN). Dochodzi do niego, gdy drobnoustroje atakujące organizm - mogą to być zarówno bakterie, jak i wirusy - wywołują stan zapalny w kłębuszkach nerkowych, zmuszając tym samym układ immunologiczny do zaatakowania tego narządu.

Ta choroba jest o tyle niebezpieczna, że bardzo często przebiega bez bólu, bezobjawowo. O nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek wiele osób dowiaduje się przypadkiem, wykonując rutynowe badania kontrolne lub zauważając zmiany w kolorze moczu. Inaczej jest przypadku ostrego zapalenia, jakie niejednokrotnie pojawia się w następstwie anginy. Symptomy sugerujące tę chorobę to głównie obrzęk twarzy lub kostek na nogach występujący u prawie wszystkich chorych po upływie od 5 do 21 dni po zapaleniu gardła. I znów podobnie do gorączki reumatycznej, na KZN narażone są głównie dzieci w wieku szkolnym, mające od 7 do 10 lat. Ostre zapalenie nerek może objawiać się u nich apatią, bólami głowy, brzucha, nudnościami, wymiotami, brakiem apetytu. Wczesna diagnoza i podjęcie leczenia we właściwym czasie są kluczowe, bo zapobiegają trwałemu uszkodzeniu narządu.

Kolejnym, bardzo poważnym powikłaniem po anginie bakteryjnej u dzieci jest PANDAS, czyli autoimmunologiczny pediatryczny zespół zaburzeń neuropsychiatrycznych po infekcji Streptococcus. Tutaj, podobnie jak przy dwóch powyżej opisanych przypadkach, choroba pojawia się, kiedy przeciwciała utworzone przeciwko patogenom atakują tkanki gospodarza - przy PANDAS jest to mózg. Objawy tego schorzenia są bardzo niepokojące. Obejmują zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, tiki, pląsawicę, nawet zmiany osobowości. Leczenie polega na wdrożeniu terapii behawioralnej i leków z grupy SSRI działających objawowo.

Powikłania po anginie zdarzają się naprawdę rzadko, aczkolwiek wiele z tych chorób jest bardzo poważnych i może zagrażać zdrowiu, a niekiedy i życiu chorego. Dlatego też warto mieć świadomość, jak ważne jest dokładne stosowanie się do zaleceń lekarza, przyjmowanie leków zgodnie z określonym dawkowaniem i wyleczenie choroby do końca.

Komentarze (0)


Dodaj swój komentarz